Dünya tarihinde belki de ilk defa ‘eski nesilden öğrenme’ kavramı rafa kalkıyor ve yetişkinler çocukların ve gençlerin dünyasında kendine yer edinmeye çalışıyor. Girişimciliğin yaşı da git gide düşüyor. Çocuklarımızı bu yeni dünyaya nasıl hazırlayacağız?
Bebeğimle Elele Dergisi’nde yayınlanmıştır. Telif hakları Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş.’ye aittir.
Atalarımız “Akıl yaşta değil baştadır” demiş. Haksız da değiller. 13 yaşındaki Hint kökenli Tanmay Bakshi’nin Google’da 1.25 Milyon dolara işe girdiğini duydunuz mu? Robert Nay 14 yaşında 4000 satırlık kod ile Bubble Ball oyununu yazdı. Oyun Apple üzerinden iki hafta içinde bir milyon kullanıcıya ulaştı ve Robert’ın serveti de 2 milyon dolara çıktı. Julieth Brindak, 10 yaşında kendini geliştirmeye başlamış, 16 yaşında kurduğu Miss O & Friends sosyal platformuyla 15 milyon dolar değerinde bir şirket yarattı. Tylar Dikman 13 yaşında arızalı bilgisayarları onararak saatte 15 dolar kazanırken kendi işini kurup Businessweek’in 25 yaş altı en değerli insanlar listesinde ilk 25’e girdi. Bu örnekleri çoğaltmak mümkün.
Artık neredeyse herkes üniversite mezunu, herkes yabancı dil biliyor ve diploma, akademik kariyer eskisi kadar rağbet görmüyor. Teknolojik gelişmeler birçok mesleğin yok olmasına ve yenilerinin doğmasına yol açıyor. Çocuklarımızın büyük bölümü henüz var olmayan mesleklerde çalışacak. Peki biz çocuklarımızı bu geleceğe nasıl hazırlayacağız?
Çocuklara girişimcilik eğitimi
Son dönemlerde Türkiye’de oluşan girişimcilik ekosistemleri, bazı atölyeler ve hatta üniversiteler çocuklara yönelik girişimcilik eğitimlerine başladı. Türkiye’nin ilk Çocuk Kuluçka Merkezi Fikir Değirmeni’ni kuran Burak Kartal, “Gallup’un verilerine göre Türkiye’de çalışanların yüzde 85’i iş yerinde mutsuz. PISA’nın 72 ülkede yaptığı araştırmaya göre de en mutsuz öğrenciler Türkiye’de. Bunun sebebi sınav ve ezber odaklı, tek tip eğitimin verilmesi. Öğrenciler aldığı eğitimle günü kurtarmanın peşinde ve birçoğu gelecek kaygısı yaşıyor. Yaratıcılığı destekleyecek, üretim ve geliştirme esaslı eğitim almıyorlar” diyor. Fikir Değirmeni’nin kurulma amacı çocuklara bilim odaklı, yenilikçi, üretim ve geliştirme esaslı bir eğitim sunabilmek. Çocuk Kuluçka Merkezi’nde iki yıl boyunca, hafta sonları 9-18 yaş aralığındaki çocuklara fikir, proje ve iş geliştirme alanlarında eğitim veriyorlar. Çocuklar burada araştırarak, deneyimleyerek öğreniyor, kendini geliştiren bireyler olarak yetişiyorlar.
Burak Kartal’ın hikayesi de çocuklara ilham olacak nitelikte. Samsun’un Vezirköprü ilçesinde doğup büyüyen Kartal, 14 yaşında bir Avrupa Birliği projesine katılınca hayatı değişmiş, “16 yaşımda Samsun dışına çıkmadan bu proje sayesinde yurtdışına çıktım. Kendi yaşadığım değişimi arkadaşlarımla da paylaşabilmek için Avrupa Birliği projesi yazmaya karar verdim. 17 yaşımda projem kabul edildi ve Türkiye’nin en genç yaşta proje yazıp, kabul alan kişilerinden oldum. Sürekli kendimi geliştirdim, birçok Sivil Toplum Örgütü’nde çalıştım. “Hamdi Ulukaya Girişimi” programına seçilerek New York Üniversitesi’nde girişimcilik eğitimi aldım ve bu girişimi hayata geçirdim” diyor.
Neler öğreniyorlar?
Çocuk Kuluçka Merkezi’nde fikir geliştirme dersinden 3D tasarıma, yazılım dersinde proje geliştirme dersine, iş geliştirme dersinden mühendisliğe girişe kadar birçok alanda eğitim var. Akademi eğitimleri, kulüp eğitimleri, kuluçka eğitimi ve etkinlikler 10 kişilik sınıflarda yenilikçi eğitim metotları ile yapılıyor. Aldıkları eğitimle çocuklar hem girişimciliği hem inisiyatif almayı öğreniyor, kendine güvenleri artıyor, sorunlara çözüm odaklı yaklaşmaya başlıyor, ekip çalışmasını öğreniyorlar.
Para değil sürdürülebilirlik
Kartal, “Fikir Değirmeni olarak en önemli şey yaptığımız çalışmaların sürdürülebilirliğini sağlamak” diyor. “Eğitimler hafta sonları dörder saatten iki yıl boyunca sürüyor. İki yıllık eğitim sonunda öğrencilerin işlerini devam etmelerini istiyoruz. Bu nedenle gelir modeli olan girişimlere imza atıyoruz. Öğrencilerle iş modelleri geliştirip, maddi kazanç elde etmelerini sağlıyoruz. Maddi kazançları iş modellerinin büyütmek için harcamalarını teşvik ediyoruz. İki yılın sonunda devam etmek isterlerse Kuluçka Eğitimi’ne dahil edip, öğrencilere ofis, mentörlük ve eğitim desteği veriyoruz. Öğrencilerimizin çıkardığı iş modellerinin dünya markası olması için çalışıyoruz.”
Eğitimlere 9-18 yaş aralığındaki her çocuk katılabiliyor çünkü her çocuğun içinde keşfedilmeyi bekleyen potansiyel olduğunu düşünüyorlar. İsteyen çocuklar sürece dahil ediliyor, kendi yeteneklerini keşfedip kendi alanlarındaki iş modellerini geliştirmeleri sağlanıyor. Başvurular dönemlik olarak Fikirdegirmeni.com üzerinden alınıyor. Bütçe ayıramayan öğrenciler için ‘Hayalimdeki Dünyam’ burs programı da var. Burs programı için 368 başvuru alınmış ve eleme sonrasında 35 öğrenciye çeşitli oranlarda burs verilmiş. Workinton, Bitaksi, Bidolubaskı, Modanisa gibi Türkiye’nin önde gelen start upları burs sistemine destek sağlıyor.
Rehberlik eğitimi aileyi de bilinçlendiriyor
Burak Kartal’a göre girişimcilik ailede başlıyor. Bu bilinci ailelerin de taşıması bu yüzden önemli, “Ailede üretme ve geliştirme bilinci yoksa dünyanın en iyi müfredatını da versek yine de başarıya giden yolda eksik kalırız. Bu yüzden Rehberlik Merkezimiz ailelere yönelik programlar düzenliyor. Ailelere de fikir, proje ve iş geliştirme eğitimi veriyoruz. Böylece ev ortamına üretim ve geliştirme bilincini aktarıyoruz. Çocukların süreçleri her ay yapılan toplantılarda ailelerle paylaşılıyor. Öğrencilerimizin aileleri ile daha kaliteli zaman geçirmesi için her ay anne, baba ve çocuğun birlikte katılabileceği toplumsal fayda odaklı projeler düzenliyoruz. Bu proje bir okul boyama, çevre temizliği, hayvan barınağı yapımı olabiliyor. Bu sayede hem ailelere toplumsal fayda bilincini aşılıyoruz hem de ailenin birlikte kaliteli zaman geçirmesini sağlıyoruz.”
Yunus Emre Ece’nin Atölye Tohum Projesi
Yunus Emre Ece 9 yaşında ve Bahçelievler Fikret Yüzatlı İlköğretim Okulu 3. sınıfa gidiyor, “Fikir Değirmeni bana çok şey kattı. Karşılaştığım bir soruna artık çözüme ulaştırılacak yeni bir fikir olarak bakıyorum. Kendimi ifade edişim, olaylara bakışım değişti. Hayata tüketme odaklı değil, üretim odaklı bakıyorum. İş fikrimin adı Atölye Tohum. Online ve yüz yüze eğitimlerle kalıplaşmış eğitim algısını kaldırıp sınırları olmayan yaratıcı eğitim atölyesi kurmak istiyorum.”
İrem Bilgi- Toprak Değirmeni Projesi
İrem Bilgi 17 yaşında ve Hüseyin Avni Sözen Anadolu Lisesi, 10. sınıf öğrencisi. “Fikir Değirmeni’nde çalışmaya 2017 Ağustos’ta başladım. Burada çok şey öğrendim. Önceden çok içine kapanık biriyken, kendime olan güvenim arttı. Tanımadığım kişilerle daha rahat iletişime geçiyorum. Çocuklarla çalışırken daha sabırlı olmayı öğrendim, dünyayı onların gözden inceleme fırsatım oldu. Temiz akılları, berrak düşünceleri var çocukların ve ben onlarla çalışmaktan çok mutluyum. İş fikrim, Toprak Değirmeni adı altında kurduğum bir platform. Bu platform kapsamında çeşitli sebeplerle terk edilmiş ve/veya işlenmemiş olan toprakları tarıma geri kazandırmayı hedefliyoruz. Bu şekilde hem üretimin devamlılığını sağlamış hem de verimli toprak kaybını engellemiş olacağız.”
Şevval Özer’in Sosyal Aktivite Platformu
Şevval Özer 16 yaşında ve Kadıköy Doğa Anadolu Lisesi’nde 11. sınıfa gidiyor. “2017 Aralık’ta Fikir Değirmeni’nde dersler başladığından beri öğrencilerle derslere giriyor, onlara her türlü konuda yardımcı oluyorum. Fikir Değirmeni sayesinde dünyaya çocukların gözünden bakmayı öğrendim, hayal dünyalarına şahit oldum. Her çocuğun kazanılması gerekiyor ve eğer istersek, bütün çocukları ortak bir paydada buluşturabiliriz. Ayrım nedir bilmeyen, kalplerindeki saf sevgi ve hevesle her çocuk her şeyi başarabilir. Fikir Değirmeni’nde Kulüple adındaki Sosyal Aktivite Platformunu kurmak için çalışıyorum. Amacım okullardaki kulüp çalışmalarının daha da aktif olması. Böylece öğrencilere sorumluluk bilinci aşılanabilir.”
Ece Sonar’den DEHB Projesi
Ece Nur Sonar 17 yaşında ve SEV Amerikan Koleji’nde 10. sınıf öğrencisi, “Yedi aydır Fikir Değirmeni’ndeyim. Bu süre içinde kendimi geliştirdim. İş fikri geliştirmenin inceliklerini ve niteliklerini öğrenip kendi iş fikrimi oluşturdum. Risk almayı sevmeyen biri olarak, kendi başıma girişimcilik hayatına atılma cesareti buldum. İş fikrim Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan 5-12 yaş arası çocuklara, uzmanlar tarafından hazırlanmış sanal oyun-tedavi paketlerini online bir platform üzerinden sunmak. Böylece hem tedaviden sıkılmazlar hem de tedavi evlerine kadar gelmiş olur.”
Nitelikli Eğitimi En Inovatif Veren Grup Minorpreneurs
İlker Elal çocukların ve gençlerin kendi potansiyellerini ortaya çıkarabilmek için onlara özgüven aşılayan, interaktif girişimcilik eğitimleri veren Minorpreneurs’un kurucularından.
Minorpreneurs girişimcilik eğitimleri çocuklara nasıl iş kurabileceklerini, nasıl para kazanabileceklerini öğretmenin ötesinde kendilerini nasıl ifade edebileceklerini, insanları nasıl ikna edebileceklerini, zamanlarını en iyi nasıl yönetebileceklerini, planlı programlı nasıl çalışabileceklerini, paralarını en doğru nasıl harcayabileceklerini öğretiyor.
7-17 yaş arası çocuk ve gençlere yönelik üç farklı eğitimleri var; 7-9 yaş arası için Minor, 10-13 yaş arası için Medio, 14-17 yaş arası için Major eğitim modelleri. Minor eğitim modeli oyun temelli eğitime dayalı. Bununla birlikte hayatın kendisinin bir girişimcilik olduğunu çocuklara verip bu doğrultuda projeler geliştirmelerine yardımcı oluyorlar. Medio eğitim modelinde Minor modelinin içerikleri de olmakla birlikte çocuklara gelecek farkındalığı da veriliyor ki şimdiden en doğru yolu seçmek için vizyonlarını geniş tutsunlar. Major eğitim modelinde ise girişimciliği yüksek ölçüde vererek birer start up kurmaları sağlanıyor. Eğitim sürecinde çocuklar öğrenmeyi öğreniyor. İlker Elal, “Belli alanlarda bir şeyi en iyi boyutta öğrenebilmelerinin kilit noktalarını veriyoruz ki hayatı boyunca öğrenmek istediği başka şeyleri de kendi kendine öğrenebilsinler. Bunu da özgüvenlerini sürekli yüksek tutarak yapıyoruz. Bizim için en önemli nokta; çocuklarımızın kendi potansiyellerinin farkına varabilmeleri ve ebeveynlerine de bunu gösterebiliyor olmak” diyor. Kendi girişimleriyle para kazanan çocuklar olduğu gibi sosyal fayda için girişimler kuranlar da var. Kazançlarının bir kısmını biriktirmek için de çocukları teşvik ediyorlar. Eğitimlere katılmak için aranan bir nitelik yok çünkü herkesin doğru eğitimle istediği her şeyi yapabileceğine inanıyor Minorpreneurs ekibi. Bütçesi olmayan ama projesi olan çocuklar için ise ücret talep etmiyorlar. Bu çocuklara özel bir okuldan burs, teknik ekipman veya mekan desteği sağlanabiliyor. Minorpreneurs’ın Türkiye’deki en önemli girişim hızlandırıcılarından biri olan Hackquarters ile bir partnerliği var. Dünyanın en büyük girişimcilik ve teknik zirvesi Web Summit’in Türkiye elçisi olan kurum aynı zamanda dünyayı değiştirecek sosyal girişimcileri buluşturduğu platformu olan Amaphiko’nun da üyesi.
AGÜ Çocuk Üniversitesi’nden Çocuklara Girişimcilik Eğitimi
Abdullah Gül Üniversitesi’nin Çocuk Üniversitesi (AGÜ Çocuk Üniversitesi) ile Orta Anadolu Kalkınma Ajansı (ORAN) Kayseri Yatırım Destek Ofisi arasında imzalanan işbirliği protokolü kapsamında “Çocuklar için Uygulamalı Girişimcilik” eğitim atölyelerinde ilk etapta 9-14 yaş aralığında 200 çocuğun eğitim alması planlanıyor. AGÜ Çocuk Üniversitesi Koordinatörü H. Fikri Ulusoy proje amacının 21. yüzyılın önemli yetkinliklerinden olan girişimcilik becerisini, çocuklarımıza erken yaşlarda kazandırıp, girişimcilik konusunda farkındalık oluşturmak olduğunu söylüyor. Atölye çalışmalarında; girişimcilik, kritik düşünme, problem çözme, iletişim, işbirliği, yaratıcılık, iş fikri, strateji, pazarlama, satış yapma içerikleri ve uygulama çalışmalarına yer verilecek. Projede çocuklar kendilerine verilen sermaye ile ürettiklerini pazar ya da semtlerinde satışa sunacak. Bugüne kadar Kayseri-Melikgazi, Kocasinan, Bünyan ve Hacılar ilçelerinde okuyan 120 çocuk atölyelere katıldı. Atölyeler Abdullah Gül Üniversitesi (AGÜ) Sümer Kampüsü’nde hafta sonları gerçekleştiriliyor.
Maker Çocuk; Yeni Nesil İçin Yeni Beceriler
Zeynep Karagöz, Serdar Okumuş ve Hakan Pakten tarafından kurulan Maker Çocuk teknolojiyi de kullanarak yeni nesil becerileri, üretim & paylaşım kültürünü uygulamalı atölyelerle çocuklara aktarıyor. Disiplinler üstü bakış açısıyla Tasarım ve Üretim Teknolojileri, Elektronik ve Robotik araçlar, geleceğin dili Kodlama başlıkları altında projeler yapıyorlar. Bireylerin deneyimleyerek öğrendiği; teknoloji, bilgi ve fikir paylaşarak üretim yaptığı Maker Atölye’de beş yaşından itibaren çocuklar, gençler ve yetişkinlerle birlikte çalışıyor.
Girişimci Çocuk ise Maker Çocuk tarafından 2017 yılı itibariyle uygulanan, çocukların tasarım, üretim, robotik, elektronik, yazılım, kodlama araçlarını kullanarak proje geliştirdikleri bir program. Girişimci çocuklar yeni nesil üretim araçları olan 3D yazıcılar, elektronik devre kartları (arduino, rasperry pi), kodlama platformları, robotik kitler v.s. kullanarak hayal güçlerini gerçek projelere dönüştürüyor.
Çocuk Girişimciliği Kitapları
Yakın çevrenizde çocuk girişimciliği ile ilgili bir eğitim bulamıyorsanız bu konuda çıkan kitaplardan da faydalanabilirsiniz. Ceres Yayınları’ndan çıkan Erdem Genç’in 10 Yaşında Girişimci Olmak kitabı ilham verici bir içeriğe sahip. Pusula Yayıncılık’tan çıkan çocuk setleri, Abaküs Kitap’ın çıkarttığı Maker Eğitim Kitapları, TÜBİTAK’ın çocuklara yönelik çıkarttığı “Bir Girişimcilik Yolculuğu” kitabı geleceğin girişimcilerine yol gösteriyor.