İngiltere ile Fransa arasında 14. ve 15. yüzyıllar boyunca aralıklarla süren bu çatışma tarihe “Yüzyıl Savaşları” olarak geçti. Fransa tahtının yasal varisi sorununu da içeren çeşitli anlaşmazlıklardan kaynaklanan çatışmanın, 1337’de başlayarak 1453’te bittiği kabul ediliyor. Ama iki ülkeyi karşı karşıya getiren sorunlar daha eskilere dayanıyordu. 

Ortaçağda kendi krallığı dışında toprağa bağlı soyluluk unvanı devralan bir kral, o ülkedeki kralın vassalı olabiliyordu. İngiltere 1066’da Normandiya dükü I. William tarafından fethedilmiş olduğu için; İngiltere krallıkları da Fransa’daki toprakları açısından, Fransa kralına karşı vassal konumundaydı. Evliliklerle kurulan akrabalıklar ve savaşlar İngiliz tahtının Fransa’da sahip olduğu unvanların özelliğini değiştirmişti.

Fransa kralı IV. Charles 1328’de öldüğünde, İngiltere kralı III. Edward, Guyenne Dükü ve Pothieu Kontu olarak Fransa’daki bazı toprakları elinde tutuyordu. Ayrıca dayısı olan IV. Charles’ın erkek çocuğunun olmaması nedeniyle kendini Fransa tahtının meşru varisi olarak görüyordu.

Fransa tahtında hak iddiasında bulunan bir başka önemli kişi de Fransa kralı III. Philippe’in torunu Valois Kontuydu. Valois Kontu, iddiasını ailesinin daha yeni bir kolundan gelişine dayandırıyordu. Bu sorunu çözmek üzere toplantıya çağrılan Fransız meclisi, Valois’yı VI. Phillippe adıyla taht varisi olarak kabul etti. Edward önce bu kararı kabullenir göründü. Ama kendi topraklarında başka bir kralın iktidarından kaygı duydu. 1337’de bir manevrayla Guyenne’i ele geçirmesi üzerine yeniden Fransa tahtı üzerinde hak iddia etmeye başladı ve Flandre üzerine bir ordu gönderdi.

Ortaçağda savaşlar daha çok müstahkem kentlere karşı, uzun süreli ve masraflı kuşatmalar biçiminde yürütülüyordu. Edward hem Phillippe’e hem de oğlu II. Jean’a karşı hep saldırı konumunda kaldı. Ama İngiltere’nin elindeki toprakların genişletilmesi süreci ağır ilerledi. Edward, 1346’da Crecy’de kazandığı büyük zaferin sağladığı üstünlükten yararlanmadı. Ardından oğlu Kara Prens Edward 1356’da Poitiers’de elde ettiği ezici zaferle Jean’ı tutsak etmeyi başardı.

Bu durum Fransızları bir uzlaşma yolu aramak zorunda bıraktı. Kral Edward 1360’ta Calais’de imzalanan antlaşmalar uyarınca; Philippe’in vassalı olarak elinde tuttuğu topraklar üzerinde tam egemenliğe sahip oldu. Ama tutsak Jean antlaşmaların bütün hükümlerinin yerine getirilmesini beklerken öldü.

Yerine geçen oğlu V. Charles antlaşmaların hükümlerini yerine getirmeyi reddederek, yeni bir çatışmanın doğmasına yol açtı. Bu kez saldırı üstünlüğü Fransızlara geçti. İngilizlerin elindeki toprakların geri alınması süreci Charles’ın 1380’de ölmesiyle kesintiye uğradı.

Her iki ülkede de iktidar çatışması yaşanıyor

1380’den sonra her iki ülke de iktidar çatışmaları içine düştü ve savaş, belirsiz bir barış biçimini aldı. Flandre’nın hangi ülkeye ait olduğu sorunu başlıca anlaşmazlık konusuydu. İngiltere’de Edward’ın torunu II. Richard 1399’da zorla tahttan indirildi ve yerine IV. Henry geçti.

Fransa’da ise akıl hastalığı nedeniyle, hükümdarlık görevini yerine getiremeyen Charles’ın amcaları arasında bir iktidar mücadelesi baş gösterdi. Burgonya dükü ve Flandra kontu Philippe’in (Cesur 1404’te ölmesinden sonra oğlu ve varisi Jean (Korkusuz) 1407’de amcası Orleans dükü Louis’yi ortadan kaldırarak devlet yönetimine ağırlığını koydu. Bu kez Burgonya ile Orleans yandaşı ve Veliaht Charles’ın savunucusu Armagnac’larla iç savaş başladı.

IV. Henry’nin 1413’te ölmesi üzerine İngiltere’de V. Henry tahta çıktı. Fransızlar arasındaki çekişmelerden yararlanarak yeni bir saldırı düzenlemeye karar verdi. Ardından Armagnac’lar tarafından öldürülen Jean’ın oğlu III. Phillippe’le kurduğu ittifakla, Fransa’daki güç dengesini lehine çevirmeyi başardı.

İngiltere ve Burgonya birlikleri bir dizi çarpışma sonunda; 1422’de Akitanya ile Paris’i kapsamak üzere, Loire’nin kuzeyinde kalan bütün Fransa topraklarını denetim altına aldı. Bundan sonra İngilizlerin talihi tersine döndü. V. Henry 1422’de geride çocuk yaşta bir oğul bırakarak öldü. Birkaç hafta sonra da Charles’ın ölmesiyle, Fransa tahtına oğlu VII. Charles çıktı. İngiliz ordusunun 1429’da Jeanne d’Arc’ın topladığı takviye kuvveti karşısında Orleans’taki kuşatmayı kaldırması savaşta bir dönem noktası oldu.

Burgonyalılar tarafından ele geçirdikten sonra para karşılığında İngilizlere teslim edilen Jeanne d’Arc; önce yargılandı ve ardından yakılarak öldürüldü. Bunu izleyen dönemde Fransız direnişi, işgalci güce karşı kitlesel hareket niteliği kazandı. Yerel soyluların desteği olmaksızın, İngilizlerin Fransa gibi geniş bir ülke üzerinde hiçbir zaman egemenlik kurmayacakları yargısına varan Philippe, 1435’te saf değiştirdi.

Paris bir kez daha Fransa kralının otoritesi altına girdi. Charles Normandiya’yı aldı ve İngiltere’deki Gailler Savaşı’nın yol açtığı hanedan çatışmasından yararlanarak, 1453’te bütün Akitanya’yı ele geçirdi. İngiltere elinde kalan Calais’yi de 1558’de terk etti.

Tarihçiler Yüzyıl Savaşları’nı Batı Avrupa’da ulusal bilincin gelişmesinde çok önemli bir dönemeç olarak değerlendirir. İngilizler kazandıkları birçok başarı ve uğradıkları çeşitli düş kırıklıkları sonunda kara Avrupası’na müdahele emellerinden vazgeçtiler. Bu tutum değişikliği, İngiltere hükümdarlarını iç sorunlarla daha çok ilgilenmeye yöneltti. Valois hanedanının Fransa tahtını ele geçirmek için verdiği zorlu mücadele sonunda Fransa, birçok bağımsız prens arasında parçalanmış bir ülke olmaktan çıktı.

Kasaba.works Digital Agency