İkinci Dünya Savaşı’nın arifesinde pervaneli uçaklar imkanlarının sonuna varmışlardı. Bu arada, Almanya ve İngiltere’de kendi başına çalışan genç öncüler, tepkiyle itme ilkesine göre çalışan uçak yapmanın yollarını yıllardan beri araştırıyordu.

1930’lu yıllarda İngiliz Frank Whittle bir türbojet tepkili motor projesi için iftehar beratı almıştı; ama tasarısını ancak 1935 yılında bir şirket kurmak için gerekli sermeyeyi topladıktan sonra gerçekleştirmeğe girişebildi.

Yaptığı motor 1937 yılında deneme tezgahında çalıştı. Mühendis Hans Pabst von Ohain’in benzer araştırmalara giriştiği Almanya’da da aynı yıl benzer bir sonuç elde edildi. Bir Alman uçağına, bir Heinkel He-178’e takılan tepkili motor, Ağustos 1939’da beş on dakikalık bir türbojet uçuşu sağladı. Ama bu deneme, seçici bir süre için sonuçsuz kaldı.

İngiltere’deyse tersine hükümet Whittle’a sipariş verdi, böylece o küçük işletme savaşın güçlükle dolu ilk yıllarını atlatarak yaşayabildi. 15 Mayıs 1941 günü Whittle‘ın türbojeti bir uçağı uçurmayı basardı. Bunun üzerine Winston Churchill’den araştırmaları hızlandırma iznini koparabildi; ama Whittle motoruyla donatılmış ilk avcı uçakları (Gloster Meteor) ancak 1944 yılı yaz aylarında hizmete girebildi.

Bu arada Almanlar büyük ilerleme kaydederek başlangıçtaki gecikmeyi kapadılar. Messerschmitt firması 1942 yılında, bir Me-262 üzerine türbojet motorlu deneme uçuşunu başarıyla sonuçlandırdı ve hem bu uçağın hem daha gelişmiş bir model onan Me-163’ün seri halinde üretimine geçilmesini önerdi. Bu uçakların hizmete girişi İngiltere’de Gloster Meteor’un hizmete girişiyle aşağı yukarı aynı tarihlere rastlar.

Savaştan sonraki yıllarda tepkili uçaklar üzerindeki araştırmalar başka buluşlarla sonuçlandı. 1945 yılında İngiltere’de bir türbopropun (Thesseus) ilk denemesi yapıldı. 1947 yılında sesten hızlı (süpersonik) uçakların prototipi olan Amerikan Bell X-1 uçağının, 1949 yılında ise tutunma tepkili (statoreaktör) bir uçağın ilk uçuş denemeleri yapıldı. Nihayet 1952 yılından sonra, tepkili uçaklar ticari havacılık hizmetlerinde kullanılmaya başlandı.

Kasaba.works Digital Agency